Strona główna - portaldentystyczny.pl

Strona główna LekarzEdukacja

Na skróty

Edukacja

DIAGNOCam - nowatorska, obrazowa, laserowa metoda diagnostyki próchnicy na powierzchniach stycznych zębów

Danieli Krejci,

Marwy Abdelaziz i Ivo Krejci

[Klinika Stomatologii Zachowawczej, Uniwersytet Genewski, Szwajcaria].

Zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe, (bite wings) stanowią obecnie „złoty standard“ w diagnostyce próchnicy w obszarze powierzchni stycznych zębów. Mają one jednak tę wadę, że wiążą się z pewną dawką promieniowania rentgenowskiego. Pomimo, że dawka promieniowania występująca w nowoczesnych aparatach RTG z cyfrowymi czujnikami jest bardzo mała, to regularne wykonywanie zdjęć RTG, co jest konieczne w monitorowaniu zmian próchnicowych u pacjentów borykających się z nawracającą próchnicą, rodzi coraz większą krytykę.

Alternatywnym rozwiązaniem dla zdjęć RTG w diagnostyce próchnicy na powierzchniach stycznych zębów jest sonda generująca zimne światło. Tzw. badanie FOTI (Fiber Optic Trans Illumination) - znane również pod pojęciem diafanoskopii – wykorzystuje zjawisko polegające na tym, że tkanki twarde zęba można w pewnym stopniu prześwietlić wiązką światła widzialnego. Zmiany próchnicze widoczne są w takim przypadku w postaci ciemnobrązowych lub szarawych plam (zdjęcie 1). W przypadku większych zębów przedtrzonowych, jak również zębów trzonowych, intensywność źródła światła jest z reguły niewystarczająca, co powoduje, że zakres stosowania badania FOTI jest ograniczony do zębów przednich i mniejszych zębów przedtrzonowych. Ponadto ich dokumentowanie przy pomocy aparatu fotograficznego jest skomplikowane i czasochłonne.

DIAGNOCam pozwala jednak rozszerzyć zastosowanie Fiber Optic Transillumination na pozostałe zęby boczne i dokumentować wyniki badań diagnostycznych w postaci zdjęć cyfrowych. Jest to rodzaj kamery wewnątrzustnej z obrazem czarno-białym, która naświetla ząb przy pomocy dwóch diod laserowych falami o długości 780 nm przy korzeniu (ilustr. 2). Diody laserowe podczerwieni umieszczone są po wewnętrznej stronie na końcu ramion urządzenia DIAGNOCam w kształcie szczypiec. Podczas wykonywania zdjęcia ramiona te obejmują ząb od strony wnętrza jamy ustnej i policzka. Wyświetlany obraz z kamery w czasie rzeczywistym pozwala ustawić ją pod optymalnym kątem w stosunku do zęba przed wykonaniem zdjęcia. W przypadku nawrotu próchnicy można przywołać na ekranie poprzednie zdjęcie i porównać je z aktualnym. Ułatwia to monitorowanie zmian próchniczych oraz daje możliwość standaryzacji badań.

Długość fal wysyłanych przez DIAGNOCam mieści się w tzw. „oknie optycznym” tkanki, w którym absorpcja promieniowania przez tkankę jest znikoma. Dzięki temu prześwietlenie jest bardzo efektywne. Do zobrazowania promieni podczerwonych stosowana jest czuła na bliską podczerwień cyfrowa matryca video, który przedstawia intensywność promieniowania w postaci odcieni szarości. Podczas takiego oświetlania w okolicy szyjki ząb pełni funkcję światłowodu. Video chip w urządzeniu DIAGNOcam rejestruje obraz od strony powierzchni zgryzowej (ilustr. 2). Ta wydająca się na pierwszy rzut oka dziwna perspektywa ma tę zaletę, że w przypadku leczenia zęba można na podstawie obrazu z DIAGNOCam bardzo dokładnie określić umiejscowienie procesu próchnicowego i zaplanować otwarcie ubytku na powierzchni zgryzowej (zdjęcia 3 - 5).

Kliniczne zastosowanie urządzenia jest intuicyjne i przypomina obsługę kamery wewnątrzustnej. Po zainstalowaniu interfejsu użytkownika, który jest kompatybilny ze standardowym oprogramowaniem stosowanym w diagnostyce KiD (KaVo Integrated Desktop), należy na standardowym schemacie zębowym w programie KiD wybrać ząb do zdiagnozowania i poprzez zintegrowany przełącznik pierścieniowy włączyć kamerę w trybie obrazu na żywo. Po ustaleniu na żywo najlepszego kąta nagrywania należy zapisać widoczny obraz poprzez ponowne uruchomienie przełącznika pierścieniowego. Aby przejść do diagnostyki kolejnego zęba, można wybrać go na schemacie zębów w komputerze albo przy pomocy klawiatury, albo przełącznikiem znajdującym się bezpośrednio na kamerze.

Pierwsze badania kliniczne wykazały, że dokładność wyników uzyskiwanych przy użyciu DIAGNOCam w diagnostyce próchnicy na powierzchniach stycznych zębów jest porównywalna lub wyższa niż zdjęć RTG. W celu uzyskania optymalnej jakości obrazu należy przestrzegać następujące zasady:

Podpisy zdjęć i ilustracji (uwaga tłum.)

Daniela Krejci

Zdjęcie 1: Widok próchnicy na powierzchni stycznej zęba przy użyciu FOTI (Fiber Optic Trans Illumination).

Kamera video

Elastyczne ramiona

Dwie diody laserowe IR

Ilustracja 2: Zasada działania DIAGNOCam: Diody laserowe emitują fale podczerwone, które przechodzą przez strukturę zęba w okolicy szyjki. Ząb pełni funkcję światłowodu. Czarno-biały obraz z kamery video jest nagrywany od strony powierzchni zgryzowej.

Zdjęcie 3: Kliniczny obraz próchnicy na powierzchni stycznej zęba ze zdjęcia 1. Podczas dokładnych oględzin można rozpoznać lekkie zaciemnienie, które można jednak bardzo łatwo pominąć podczas badania klinicznego.

12 DENTASTIC 06/12

_DIAGNOCAM/HIGIENA JAMY USTNEJ

- Powierzchnia zębów powinna być czysta i osuszona.

- Światło lampy zabiegowej powinno być skierowane w drugą stronę.

- Ramiona DIAGNOCam powinny być ustawione możliwie w kierunku wierzchołka korzenia, tak aby fale podczerwieni jak najmniej przechodziły przez strukturę zęba.

- Badany obszar powinien znajdować się pośrodku obrazu tzn. idealnym rozwiązaniem byłoby wykonanie do celów diagnostycznych dwóch zdjęć powierzchni zęba bocznego od strony środka i końca łuku zębowego,

- Oprogramowanie umożliwia regulację różnych parametrów obrazu takich jak kontrast, jasność czy odwrócenie obrazu w celu lepszego rozpoznania zmian próchniczych.

Oprócz próchnicy pierwotnej na powierzchniach stycznych zębów można przy pomocy DIAGNOCam zobrazować również pęknięcia szkliwa oraz próchnicę wtórną wokół wypełnienia lub pod nim. Możliwe, aczkolwiek z pewnymi ograniczeniami, jest rozpoznanie próchnicy pierwotnej na powierzchni zgryzowej zębów.

Stosowanie DIAGNOCam może być rozumiane jako substytut zdjęcia RTG, lub jako jego sensowne uzupełnienie.. Po wykonaniu zdjęć RTG przed rozpoczęciem leczenia można stosować DIAGNOCam bez ograniczeń w każdym przypadku nawrotu próchnicy na potrzeby oceny przebiegu zmian próchnicznych, bez konieczności brania pod uwagę obciążenia pacjenta promieniowaniem jonizującym. Z tego powodu technologia ta jest interesującym rozwiązaniem nie tylko dla lekarza stomatologa, lecz w szczególności również dla higienistki stomatologicznej: Dzięki niej można znacznie uprościć procedury dotyczące częstotliwości kontroli zmian próchnicowych na powierzchniach stycznych zębów przy pomocy zdjęć skrzydłowo-zgryzowych oraz monitorować w optymalnych odstępach czasu zmiany u wszystkich grup pacjentów, tzn. zarówno tych z wysokim, jak i niskim stopniem ryzyka wystąpienia próchnicy. Jest to tym bardziej uzasadnione, że ryzyko występowania zmian próchniczych zmienia się wraz z wiekiem pacjenta i pacjenci z niskim stopniem ryzyka wystąpienia próchnicy mogą stać się w każdym momencie pacjentami wysokiego ryzyka i na odwrót. Ponadto cyfrowy format zdjęć, możliwość ich zapisywania i dalszego przekazywania znacznie upraszczają komunikację między lekarzem stomatologiem, higienistką stomatologiczną a pacjentem.

Podpisy zdjęć i ilustracji (uwaga tłum.)

Zdjęcie 4: Widok próchnicy na powierzchni stycznej zęba ze zdjęcia 1 przy użyciu DIAGNOCam.

Zdjęcie 5: Kliniczny obraz próchnicy na powierzchni stycznej zęba ze zdjęcia 1 po otwarciu zęba od strony powierzchni zgryzowej.