Ergonomia na co dzień – praktyczne porady dla kupujących unit stomatologiczny

Wybierając unit stomatologiczny kierujemy się ceną, opinią o niezawodności, wyposażeniem, coraz częściej także wyglądem. Oprócz tych kryteriów warto wziąć pod uwagę jeszcze jeden czynnik, który może zaważyć na komforcie nasze codziennej pracy – ergonomię.

Postawa to podstawa

Praca w gabinecie stomatologicznym może wiązać się z różnymi zagrożeniami dla zdrowia lekarza stomatologa. Najczęściej występujące, a więc i najgroźniejsze okazują się przeciążenia części szyjnej i lędźwiowej kręgosłupa, występujące ( wg międzynarodowych badań naukowych) u 65% czynnych zawodowo lekarzy dentystów. W świetle tych faktów szczególnego znaczenia nabiera uwzględnienie jak największej ilości aspektów ergonomicznych, dotyczących codziennego wykonywania zabiegów stomatologicznych w gabinecie.

Skuteczne leczenie a ergonomiczna pozycja pracy

Jako lekarze, dentyści często poświęcają swoje zdrowie na rzecz zdrowia pacjentów. Dążąc do uzyskania jak najlepszej widoczności w polu operacyjnym i przeprowadzenia skutecznego zabiegu leczniczego stomatolodzy często przyjmują obciążające kręgosłup pozycje, wyginając plecy w przeróżny sposób. Problem ten został dokładnie zbadany i opisany w 1986 roku w Institute of Work Science  politechniki w Darmstadt. Stwierdzono wówczas, że niekorzystne zdrowotnie pozycje w trakcie pracy przyjmuje 100 % lekarzy dentystów (!), u 64% stwierdzając bóle pleców, a u 42% bóle głowy.

Kwestia odpowiedniej pozycji…

Badacze zagadnień ergonomii w stomatologii zalecają przyjęcie pozycji siedzącej przez lekarza, usytuowanej na “godzinie 12” wokół głowy leżącego pacjenta. Jest to najlepsze rozwiązanie pod względem równowagi obciążenia kręgosłupa i mięśni w trakcie zabiegu stomatologicznego, nie wpływające jednocześnie na pogorszenie jakości leczenia. Badając dla przykładu pozycję lekarza na „godzinie 9” stwierdzono, iż przyjęcie pozycji zrównoważonej uniemożliwia skuteczne leczenie pacjenta, aby je przeprowadzić konieczne jest przeciążenie kręgosłupa na czas całego zabiegu. W takim przypadku nie sposób o kompromis. Tylko prawidłowa pod względem ergonomicznym pozycja pracy zapewni wszelkie korzyści zarówno dla lekarza stomatologa, jak i dla pacjenta.

Badania dowodzą również, że w trakcie zabiegu stomatologicznego dla lekarza zawsze istotniejsze okazuje się uzyskanie dobrej widoczności pola zabiegowego, nawet kosztem prawidłowej pozycji w trakcie pracy,  nawet jeśli stara się świadomie kontrolować położenie ciała. Stąd tak duża rola uzyskania obu tych parametrów (widoczności i ergonomicznej pozycji) jednocześnie.

Co jest niezbędne, aby pracować ergonomicznie ?

Należy uświadomić sobie, iż najistotniejszym elementem pracy ergonomicznej jest sprzęt, który będzie ją w ogóle umożliwiał. Bierzemy tutaj pod uwagę unit stomatologiczny pod kątem pozycji pacjenta, fotelik lekarza, sterownik nożny oraz lampę zabiegową przy unicie. Wszystkie te elementy powinny tworzyć jeden kompleks, który umożliwi lekarzowi intuicyjne przyjęcie pozycji ergonomicznej i przeprowadzenie skutecznego zabiegu z jej zachowaniem.

Wybierając unit pod kątem ergonomii zwróćmy uwagę na takie kryteria jak: sposób mocowania fotela (np. fotel podwieszany na bloku spluwaczki umożliwia przysunięcie się bliżej do pacjenta niż w przypadku fotela z podstawą), grubość oparcia fotela (im cieńsze, tym wygodniejsza praca z pacjentem leżącym), zakres ruchu fotela w pionie (swoboda dostosowania pozycji do wzrostu lekarza), zasięg i wyważenie rękawów, parametry i sposób obsługi lampy zabiegowej.

Przykładem unitu, którego konstrukcja podporządkowana została wymogom ergonomicznej pracy lekarza dentysty jest Estetica E70 i E80 Vision firmy KaVo. Oba modele wyposażone są w szereg rozwiązań gwarantujących pełen komfort pracy. Ich unikalną cechą jest m.in. niespotykany dotychczas nigdzie zakres ruchomości fotela we wszystkich możliwych płaszczyznach. Ruch fotela nie tylko w płaszczyźnie góra-dół, ale także przód-tył umożliwia łatwe przyjęcie ergonomicznej pozycji pracy przez lekarza stomatologa, a także ogranicza praktycznie do zera konieczność zmiany pozycji przez lekarza podczas zabiegu, co ma szczególne znaczenie podczas pracy z mikroskopem.

Dobra widoczność pola zabiegowego – lepsze i bardziej ergonomiczne leczenie stomatologiczne

Potrzeba uzyskania doskonałej widoczności pola operacyjnego to najczęstsza przyczyna przyjmowania nieprawidłowej pozycji pracy przez lekarza. Jednym ze sposobów radzenia sobie z tym problemem jest odpowiednia konstrukcja lampy zabiegowej. Obecnie prym wiodą lampy ledowe. Ich przewaga nad halogenowymi opiera się na znacznie dłuższej żywotności, nie nagrzewaniu się, a także lepszych parametrach emitowanego światła.  Wybierając lampę sprawdźmy jednak nie tylko jej parametry techniczne, ale też sposób, w jaki światło pada na pole zabiegowe. Np. KaVoLUX  540 LED ma 5 wydajnych diod LED, ułożonych w sposób ograniczający tworzenie cieni w polu operacyjnym przy jej odpowiednim ustawieniu. Warto też wspomnieć, że diody LED cechują się wyjątkową długowiecznością, nie wymagając jednocześnie chłodzenia, co czyni je bezgłośnymi w trakcie pracy. Brak dodatkowego źródła hałasu w gabinecie może wydawać się nieistotny, ale okazuje się mieć ogromny wpływ na zmniejszenie poziomu zmęczenia personelu gabinetu w trakcie długotrwałych zabiegów. Udowodniono również wpływ hałasu w miejscu pracy na wzrost poziomu stresu u wszystkich osób w pobliżu, w tym pacjentów. KaVoLUX 540 LED nie potrzebuje układu wentylująco chłodzącego, więc ten problem został całkowicie wyeliminowany.

“Bezdotykowa” koncepcja gabinetu stomatologicznego

Ergonomiczna lampa zabiegowa to taka, która nie tylko optymalnie oświetla pole zabiegowe, ale również wpisuje się w koncepcję bezdotykowej obsługi sprzętu stomatologicznego. Światło powinno być włączane i wyłączane gestem dłoni, bezkontaktowo. Takie rozwiązanie ogranicza ilość koniecznych ruchów personelu, a także znacznie ułatwia kontrolę higieny w gabinecie. Warto wybrać urządzenie, które można nie tylko włączyć i wyłączyć bezdotykowo, ale również regulować dodatkowe parametry, np. filtr antypolimeryzacyjny (np. w KaVoLUX 540 LED możemy to zrobić za pomocą spowolnionych gestów).

Inwestycja we własne zdrowie

Ergonomiczne rozwiązania nie należą do najtańszych. Rozważając ekonomiczny aspekt inwestycji warto jednak wziąć pod uwagę, jakie korzyści niesie ze sobą ich wybór. Ergonomiczny unit oznacza skrócenie czasu zabiegów i mniejsze zmęczenie zespołu nawet przy skomplikowanych procedurach. W efekcie wzrasta wydajność gabinetu –w  tym samym czasie możemy przyjąć więcej pacjentów lub skrócić czas pracy, utrzymując dotychczasową efektywność. A któż z nas nie marzy o dodatkowej, wolnej chwili…?

Autor: dr n. med. Maciej Mikołajczyk

Absolwent Wydziału Stomatologicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Autor i współautor licznych prac naukowych z zakresu stomatologii dotyczących  leczenia minimalnie inwazyjnego w protetyce stomatologicznej, oraz traumatologii. Prowadzi również wykłady i szkolenia z zakresu technik minimalnie inwazyjnych przy pracy w powiększeniu, oraz laseroterapii w stomatologii. Prowadzi prywatną praktykę stomatologiczną w Łodzi.