Wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) od pierwszej połowy lat 80. XX wieku uznawany jest za jeden z czynników związanych z powstawaniem nowotworów jamy ustnej. Obecnie znamy ponad 150 typów wirusa HPV, a 15 z nich kwalifikuje się do grupy, która cechuje się wysokim potencjałem onkogennym i funkcjonuje jako typy wysokiego ryzyka rozwoju stanów nowotworowych. Najgroźniejszy z nich to HPV typu 16, który stanowi 3/4 wszystkich wirusów, jakie współwystępują z nowotworami jamy ustnej.

W aż ponad 1/4 wszystkich przypadków nowotworów głowy i szyi notuje się współwystępowanie wirusa brodawczaka ludzkiego. Szczególnie często relacja ta jest stwierdzana w przypadku raka części ustnej gardła, która obejmuje tylną część języka, migdałki, część ustną gardła oraz podniebienie miękkie – tutaj HPV współwystępuje w około 50% przypadków.

Z danych statystycznych wynika, że istnieje wiele nowotworów zainfekowanych przez wirus HPV wysokiego ryzyka u osób młodych, niepalących i spożywających niewiele alkoholu, za to skłonnych do podejmowania zachowań seksualnych takich, jak: wczesna inicjacja, częste kontakty orogenitalne, wielu partnerów. Notuje się także coraz częściej korelację pomiędzy występowaniem raka jamy ustnej u kobiet ze zdiagnozowanym HPV-zależnym rakiem szyjki macicy oraz u ich partnerów.