Zawód higienistki stomatologicznej ma sto lat. Jest stosunkowo nową profesją na liście zawodów dentystycznych.

Pierwsza higienistka stomatologiczna została wykształcona w Stanach Zjednoczonych przez doktora Alfreda C. Fonesa, uznawanego za ojca higieny jamy ustnej. Pionierka higieny stomatologicznej nazywała się Irene Newmann i kształciła się przez rok u dra Fonesa zanim zaczęła leczyć pacjentów swojej praktyce.

Doktor Fones był zafascynowany profilaktyką stomatologiczną i zdrową dietą. Uważał, że to dwa najważniejsze czynniki, które wraz z edukacją mogą poprawiać jakość życia. W jego zamyśle higienistki stomatologiczne miały współpracować z innymi pracownikami służby zdrowia i opieki społecznej w zakresie profilaktyki zdrowotnej w różnych warstwach społecznych.

Pomysł na stworzenie i rozpowszechnienie zawodu higienistki stomatologicznej nie pojawił się znikąd. Oparty został na dowodach naukowych. Dr Fones przeprowadził bowiem badanie, w którym oceniał skuteczność działań podejmowanych przez higienistki dentystyczne od pierwszego dnia, kiedy zapewniały one opiekę stomatologiczną w szkole. Dzięki temu okazało się, że praca higienistek doprowadziła do redukcji występowania próchnicy w zębach stałych u piątoklasistów aż o 34 proc. Wyniki badania zostały opublikowane w 1926 r. w Journal of the American Dental Hygienists’ Association.

Pomimo tak spektakularnych sukcesów w redukcji częstości występowania próchnicy, jakie można było osiągnąć dzięki działaniu higienistek stomatologicznych, profesjonalistki z tej dziedziny zaczęły masowo pracować dopiero w latach 60. XX wieku.

Obecnie nowoczesna opieka stomatologiczna bez higienistki dentystycznej byłaby niepełna.