W 2008 roku została przyznana Nagroda Nobla za wykazanie powiązań między zakażeniami wirusem HPV (brodawczaka ludzkiego) a występowaniem raka szyjki macicy. Jednak już od lat 80. XX wieku wiemy, że wirus HPV ma wpływ na rozwój nowotworów jamy ustnej. Istnieje wiele doniesień naukowych, które potwierdzają korelacje pomiędzy zakażeniem tym wirusem a występowaniem raka jamy ustnej części gardła. Szacuje się, że aż 3/4 wszystkich przypadków raka jamy ustnej skorelowanego z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego związane jest z występowaniem HPV typu 16.

Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego notowane jest aż u około połowy raków części ustnej gardła i u ponad 1/4 osób, u których rozwinęły się jakiekolwiek nowotwory głowy i szyi.

Co istotne, częstość występowania nowotworów jamy ustnej nasila się – wiąże się to ze zmianami w kulturze życia seksualnego i z popularyzowaniem kontaktów orogenitalnych. To wyjaśnia, dlaczego wiele przypadków nowotworów jamy ustnej związanych z infekcją HPV notuje się u osób młodych, niepalących i niepijących bądź pijących niewielkie ilości alkoholu.