By bakterie mogły zasiedlić wnętrze jamy ustnej, muszą przyczepić się do podłoża. Na zdolność przywierania mikroorganizmów do tkanek wnętrza ust wpływają:

• struktura zewnętrzna bakterii: budowa i skład powierzchni komórki, obecność wypustek z białkami ułatwiającymi adhezję;

• umiejętność wytwarzania polisacharydów pokrywających powierzchnię bakterii, produkowanych z cząstek cukrowych dostarczanych do jamy ustnej w czasie posiłku lub powstających we wnętrzu drobnoustroju;

• zdolność do agregowania się mikroflory i tworzenia pakietów jedno lub wielogatunkowych;

• budowa powierzchni, do której przywierają drobnoustroje;

• skład i ilość śliny.

Mikroflora łatwiej przyczepia się do powierzchni zębów niżeli do śluzówki jamy ustnej, ponieważ powierzchnia szkliwa to podłoże stabilne i twarde, pokryte naturalnym filmem z resztek organicznych oraz mucyny pochodzącej ze śliny. Na zębach powstaje błona o uporządkowanej strukturze, która jest znakomitym podłożem do adhezji bakterii. Błona śluzowa jamy ustnej to trudne do zasiedlenia środowisko ze względu na stałe złuszczanie się naskórka.

Niektóre z drobnoustrojów mają zdolność tworzenia skupisk – do samej powierzchni tkankowej przylegają wówczas bakterie nie posiadające zdolności ruchu i tworzące dość zbite pakiety; na powierzchni skupisk zatrzymują się zaś bakterie ruchome – powstaje koagregat.

Między zagregowanymi drobnoustrojami może dochodzić do:

• synergizmu działania - pewne szczepy bakteryjne wytwarzają substancje (np. polisacharydy dekstran i lewan), ułatwiające innym mikrobom przyczepianie, inne szczepy dostarczają składników pokarmowych;

• antagonizmu – niektóre szczepy oddziałują na siebie negatywnie, wytwarzając bakteriocyny - substancje o charakterze antybiotykowym, zwalczające inne drobnoustroje.

Skupiska bakteryjne są mniej podatne na działanie śliny: słabiej ulegają wypłukiwaniu, są bardziej odporne na wpływ zawartych w niej enzymów oraz naturalnych przeciwciał.

Źródło: Opracowanie własne