Podatność na próchnicę to cecha osobnicza uwarunkowana genetycznie i czynnikami środowiskowymi oraz nawykami. Przyjmuje się, że występowanie próchnicy – szczególnie u dzieci i młodzieży – w głównym stopniu zależy od sposobu spożywania węglowodanów. Duża ilość cukrów w pożywieniu nie musi jednak oznaczać rozwoju próchnicy. Kluczową rolę odgrywają tu bowiem nawyki żywieniowe.

Po spożyciu produktów zawierających dużą ilość węglowodorów, pH płytki nazębnej pozostaje przez około 30 minut na poziomie próchnicotwórczym. Z tego powody szczególnie niekorzystne jest spożywanie słodkich przekąsek między posiłkami, co powoduje stały atak kwasów na powierzchnię zęba.

Nawyk podjadania słodkich posiłków przed snem dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy, ponieważ w trakcie snu bakteriobójcze działanie śliny jest minimalne — tempo jej wydzielania i przepływu w jamie ustnej jest słabsze niż w okresie czuwania. Tym samym czas szkodliwego oddziaływania cukru na powierzchnię zęba jest znacznie wydłużony.

Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia próchnicy, zaleca się dokładne oraz częste usuwanie z zębów pozostałości po spożytym pokarmie i wyrabianie zdrowych nawyków. To lepsze niż eliminacja cukrów z diety (co i tak zazwyczaj kończy się niepowodzeniem, gdyż węglowodany znajdują się w większości produktów spożywczych).